Στην υπογραφή συμφωνίας για τη μερική οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με την Αίγυπτο, προχώρησε η Αθήνα. Η οριοθέτηση αφορά το Νότιο τμήμα δηλαδή τη Ρόδο, την Κάρπαθο, την Κάσσο, την Κρήτη, όχι όμως και το Καστελόριζο, τουλάχιστον σε πρώτη φάση.
Η υπογραφή της συμφωνίας αποτελεί μια de facto ακύρωση του Τουρκολυβικού Συμφώνου. «Η συμφωνία επαναφέρει τη νομιμότητα στην περιοχή» τόνισε από την ακριτική Χάλκη, ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Διπλωματικός αιφνιδιασμός από την Αθήνα
Στην υπογραφή οριοθέτησης ΑΟΖ με την Αίγυπτο προχώρησε η Ελλάδα στο τμήμα που καθιστά άχρηστο για την Άγκυρα το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
«Μία συμφωνία καθόλα νόμιμη, που ικανοποιεί απόλυτα και τις δύο χώρες. Μία συμφωνία που δημιουργεί μία νέα πραγματικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και επαναφέρει τη νομιμότητα στην περιοχή. Νομιμότητα που επιχειρήθηκε να διασαλευθεί από το παράνομο και ανυπόστατο Τουρκολιβυκό μνημόνιο», είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Η συμφωνία για την ΑΟΖ
«Είναι μία συμφωνία η οποία διεμβολίζει το παράνομο τουρκολιβυκό σύμφωνο. Μία συμφωνία η οποία, ουσιαστικά επικυρώνει μέσω μίας μεγάλης χώρας για την περιοχή, της Αιγύπτου, τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα», λέει ο διεθνολόγος, Κωνσταντίνος Φίλης.
«Η οριοθέτηση με την Αίγυπτο δε γίνεται στο κενό. Γίνεται κυρίως για να αποτραπούν, να καταργηθούν συγκεκριμένα τετελεσμένα, που επιχείρησε η Άγκυρα», λέει ο Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Κωνσταντίνος Υφαντής.
«Συμφωνία ή Χάγη»
Λίγο πριν από τις διερευνητικές επαφές ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία, στα τέλη Αυγούστου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έστειλε νέο μήνυμα προς τον Ταγίπ Ερντογάν για συνομιλίες, με αντικείμενο την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.
«Με την Αίγυπτο, όπως και πριν λίγους μήνες με την Ιταλία, αποδείξαμε ότι η προσήλωση στο Διεθνές Δίκαιο είναι ο μόνος δρόμος για την ασφάλεια, την ειρήνη, την σταθερότητα και τις σχέσεις καλής γειτονίας. Εμείς σε αυτόν τον δρόμο θα πορευτούμε με όλους τους γείτονές μας», λέει ο πρωθυπουργός.
Πριν γίνει γνωστό το ταξίδι αστραπή του Νίκου Δένδια στο Κάιρο, ο Αλέξης Τσίπρας είχε τονίσει πως μία συμφωνία με την Αίγυπτο μπορεί να «σπάσει» το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Ωστόσο, είχε προειδοποιήσει: «μία κακή συμφωνία με την Αίγυπτο θα μπορούσε να δώσει ανέλπιστα δώρα στην Τουρκία σε ό,τι αφορά τις διεκδικήσεις της απέναντι σε κυριαρχικά μας δικαιώματα, έτσι όπως ορίζονται από το Διεθνές Δίκαιο».
Πώς επετεύχθη η συμφωνία
Σύμφωνα με τον διπλωματικό συντάκτη του «Βήματος» Άγγελο Αθανασόπουλο, οι συζητήσεις μεταξύ Αθήνας και Καΐρου είχαν επανεκκινήσει δυναμικά από την προηγούμενη επίσκεψη του κ. Δένδια στην Αίγυπτο και τις εκτενείς συνομιλίες του με τον Αιγύπτιο ομόλογό του Σάμεχ αλ – Σούκρι, η οποία είχε ακολουθήσει την υπογραφή της συμφωνίας για τις θαλάσσιες ζώνες με την Ιταλία στις αρχές Ιουνίου.
Είχε ακολουθήσει νέα συνάντηση εμπειρογνωμόνων στην Αθήνα και στη συνέχεια είχε υπάρξει ανταλλαγή εγγράφων και χαρτών. Η ελληνική πλευρά ανέμενε την αιγυπτιακή απάντηση που έφθασε τις προηγούμενες ημέρες και έτσι προέκυψε η νέα επίσκεψη Δένδια.
Αν και οι συνομιλίες έχουν λάβει χώρα υπό συνθήκες άκρας μυστικότητας, οι δύο πλευρές κατέληξαν σε μερική οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών τους (δηλαδή της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης), με το όριο του 28ου μεσημβρινού να αποτελεί το σημείο – κλειδί για την οριστικοποίηση της συμφωνίας.
Η ύπαρξη του Μνημονίου Συναντίληψης Άγκυρας – Τρίπολης έχει επιδράσει καταλυτικά στην ελληνική σκέψη σε σχέση με προηγούμενους γύρους διαπραγματεύσεων.
Αντιδράσεις από την Τουρκία
Έκδηλος είναι ο εκνευρισμός της Τουρκίας μετά τη συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, με την οποία ουσιαστικά ακυρώνεται το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Η Άγκυρα, μέσω ανακοίνωσης του υπουργείου Εξωτερικών, θεωρεί ανύπαρκτη τη συμφωνία που υπέγραψαν οι δύο υπουργοί Εξωτερικών, υποστηρίζοντας πως βρίσκεται εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας. Μάλιστα, επισημαίνει πως «θα το αποδείξουμε και στο μέτωπο και στο τραπέζι».
Στο πλαίσιο αυτό, η Άγκυρα διαμηνύει πως δε θα επιτρέψει καμία δραστηριότητα στην συγκεκριμένη περιοχή, όπου Ελλάδα και Αίγυπτος επιχειρούν να σφετεριστούν τα δικαιώματα της Λιβύης.
ΗΠΑ
Αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου για τη μερική οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ των δύο κρατών, ο υπουργός Εξωτερικών της Αραβικής χώρας είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αμερικανό ομόλογό του Μάικ Πομπέο.
Στη συζήτηση των δύο τέθηκαν όλες οι τελευταίες εξελίξεις στη Λιβύη, καθώς η κινητικότητα στην Ουάσιγκτον για τη Λιβύη είναι μεγάλη.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ προχώρησε σε σειρά οικονομικών κυρώσεων τόσο εναντίον φυσικών προσώπων, όσο και μιας εταιρείας από τη Μάλτα, που συμβάλλουν, σύμφωνα με την αμερικανική ηγεσία, στην αποσταθεροποίηση της Λιβύης.
Όλες οι κινήσεις της Ουάσιγκτον φανερώνουν πως το χάσμα ΗΠΑ και Τουρκίας μεγαλώνει.
