ΕΜΠΟΛΕΜΗ ΖΩΝΗ
«Ο Ξάδελφος Ζακά»
Περίληψη: ‘Οταν ο μισός πληθυσμός μιας χώρας υποφέρει από υποσιτισμό, όταν ένας στους δύο κατοίκους της ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας και οι περισσότεροι δεν ξέρουν πότε και τι θα φάνε, όταν η πατρίδα του Βουντού γίνεται η πατρίδα εκατομμυρίων πεινασμένων τότε πιστοί και ιερείς της αφρικανικής παραδοσιακής θρησκείας θυμούνται τον «Cousin Zaka», τον «Ξάδελφο Ζακά». «Υπάρχει ένα πνεύμα υπεύθυνο για τη γη, υπεύθυνο για να φυτέψει και να δώσει τροφή στο λαό. Ο «Ξάδελφος Ζακά» είναι σαν τον υπουργό Γεωργίας στον κόσμο των πνευμάτων, είναι αγρότης, καλλιεργεί φυτείες και προσφέρει τροφή. Είναι ένα πνεύμα που το έχουν περιφρονήσει…», λέει η ιέρεια του Βουντού Σαντάλ Λαμάρ σε μια προσπάθεια να εξηγήσει πως η πρόσφατη παγκόσμια επισιτιστική κρίση, έγινε ζήτημα ζωής και θανάτου για την πλειοψηφία των κατοίκων στη μακρινή Αϊτή.
Μπισκότα για φτωχούς φτιαγμένα από ξεραμένη λάσπη, τελετές βουντού με εκστατικούς χορούς και επικλήσεις στα πνεύματα, «ανθρώπινες χωματερές» με ζωές στα όρια της εξαθλίωσης, καταστροφικές πολιτικές, αποτυχημένες διεθνείς παρεμβάσεις και ένας στρατός από κυανόκρανους του ΟΗΕ με το δάχτυλο στη σκανδάλη, συνθέτουν την εικόνα της πιο φτωχής χώρας του δυτικού ημισφαιρίου σε ένα ντοκιμαντέρ που οι αλήθειες του σοκάρουν.
H «Εμπόλεμη Ζώνη» του Σωτήρη Δανέζη ταξιδεύει στην Αϊτή και παρουσιάζει το νέο ντοκιμαντέρ της βραβευμένης σειράς του MEGA με τίτλο «Ο Ξάδελφος Ζακά».
Λίγα λόγια για το ντοκιμαντέρ:
Η Αϊτή βρίσκεται στην Καραϊβική, στο νησί Ισπανιόλα. Η γη των πρώην σκλάβων απέκτησε την ανεξαρτησία της από τη Γαλλία το 1804. ‘Ηταν η πρώτη χώρα που αναγνώρισε την ελληνική επανάσταση του 1821 και την Ελλάδα ως ανεξάρτητο κράτος. Δεκαετίες πολιτικής αστάθειας, δικτάτορες που διαδέχονταν ο ένας τον άλλο στην εξουσία, και μια σειρά από αποτυχημένες παρεμβάσεις της διεθνούς κοινότητας, έφεραν την Αϊτή στην κορυφή της λίστας με τις φτωχότερες χώρες του δυτικού ημισφαιρίου.
Τον Απρίλιο του 2008, η άνοδος στις τιμές σε καύσιμα και τρόφιμα παγκοσμίως, χτυπά την Αϊτή πιο δυνατά και από τους τυφώνες της Καραϊβικής που σαρώνουν το νησί κάθε καλοκαίρι… Ο κόσμος κατέβηκε στους δρόμους. Οι διαδηλωτές άρχισαν να λεηλατούν καταστήματα, αλλά κυρίως αποθήκες τροφίμων του ΟΗΕ. Οι στρατιώτες της ειρηνευτικής δύναμης κλήθηκαν να αποκαταστήσουν την τάξη. ‘Οταν σίγησαν τα όπλα, έξι άνθρωποι είχαν χάσει τη ζωή τους και περισσότεροι από 200 είχαν τραυματιστεί, οι 84 από σφαίρες. «Εκπλαγήκαμε όλοι από τη διάσταση της κρίσης, γιατί επηρέασε όλο τον κόσμο. ‘Ομως η μόνη χώρα που έπεσε η κυβέρνηση, είναι η Αϊτή», λέει ο Μαμάντου Μπάε, εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Προγράμματος Σίτισης του ΟΗΕ (WFP) στην Αϊτή.
Η μεγαλύτερη πρόκληση για τη διεθνή ειρηνευτική δύναμη είναι η ασφάλεια στην παραγκούπολη του Πορτ-ο-Πρενς. Μια συνοικία από τσιμεντόλιθους και λαμαρίνες με 1,5 εκατομμύριο ψυχές που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα. Την ονομάζουν «η Πόλη του ‘Ηλιου». Βραζιλιάνοι κυανόκρανοι ζητούν από τους συντελεστές του ντοκιμαντέρ να φορέσουν αλεξίσφαιρα γιλέκα και κράνη για να ακολουθήσουν τους στρατιώτες του ΟΗΕ, που με παρατεταμένα τα όπλα καταδιώκουν μέλη συμμοριών στα σοκάκια της παραγκούπολης.
«Ο λόγος που συμβαίνουν αυτά είναι γιατί η κυβέρνηση πιστεύει ότι για να φέρει ειρήνη στην «Πόλη του ‘Ηλιου», πρέπει να σταματήσει τους «chimeres», μια ομάδα τύπων που σηκώνονται μια μέρα και λένε «θα προσπαθήσω να βρω τον δικό μου τρόπο να επιβιώσω, γιατί έχω οικογένεια και τον εαυτό μου. Αν βρω ένα εννιάρι πιστόλι σήμερα μπορεί να έχω μία ή δυο χιλιάδες ή διακόσιες χιλιάδες δολάρια αύριο», τονίζει ο Ρόμπινσον, ένας νεαρός που μεγάλωσε στην παραγκούπολη και τώρα βοηθά στη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας για λογαριασμό μιας αμερικανικής ΜΚΟ. «Στην "Πόλη του ‘Ηλιου" δεν υπάρχουν σχολεία, δεν υπάρχουν νοσοκομεία, δεν υπάρχει φαγητό, δεν υπάρχει τίποτα. Και όταν δεν έχουμε τίποτα θα προσπαθήσουμε να παλέψουμε να επιβιώσουμε με τον δικό μας τρόπο, και θα το κάνουμε λάθος. Εδώ, οι άνθρωποι δεν έχουν βοήθεια, δεν έχουν υποστήριξη και προσπαθούν να βρουν τον τρόπο να βοηθήσουν τους εαυτούς τους».
Ο φακός της «Εμπόλεμης Ζώνης» καταγράφει τον καθημερινό αγώνα για επιβίωση της οικογένειας Τουσέντ. ‘Οπως και οι περισσότεροι Αϊτινοί τρώνε λιγότερο από τρία γεύματα την εβδομάδα, ψάχνουν απελπισμένα για μια δουλειά, πρέπει να μεγαλώσουν δύο παιδιά. «Από το πρωί που σηκώθηκα δεν έχω φάει τίποτε και έχω και ένα μωρό το οποίο ρουφάει από μένα. Δεν έχω ελπίδα… μόνο ο Θεός ξέρει ποιος θα έρθει να μας βοηθήσει», λέει με απογοήτευση η Λαζνά Τουσέντ. «Δεν έχω πού να βρω λεφτά σήμερα γιατί είναι Κυριακή, δεν μπορώ να βρω λεφτά για να φάμε. Σήμερα δεν έχω τίποτε…», συμπληρώνει ο σύζυγός της. Θα περάσουν τρεις μέρες μέχρι να βάλουν στο τραπέζι τους ένα πιάτο ρύζι.
Λίγα χιλιόμετρα μακριά, στον σκουπιδότοπο του Πορτ-ο-Πρενς εκατοντάδες άνδρες, γυναίκες και μικρά παιδιά περιμένουν τα αυτοσχέδια απορριμματοφόρα. Χώνονται μέχρι το γόνατο στα «φρέσκα» σκουπίδια και προσπαθούν να εντοπίσουν τα ανακυκλώσιμα υλικά: μεταλλικά αντικείμενα, κουτάκια αλουμινίου, πλαστικά μπουκάλια. Μέσα σ’ ένα σύννεφο από μύγες και έντομα, οι άνθρωποι παλεύουν με τα ποντίκια. Πίνουν τα μισοτελειωμένα αναψυκτικά και βάζουν στις τσέπες ότι θεωρούν αρκετά καθαρό για να φαγωθεί αργότερα.
«Θα ζωγράφιζα την "Πόλη του ‘Ηλιου" με το χρώμα του αίματος. Και το χρώμα της νύχτας. Κόκκινο για το αίμα και μαύρο για την αιώνια νύχτα… Και είναι σκοτάδι εκεί, ακόμη και την ημέρα. Στην "Πόλη του ‘Ηλιου", ο ήλιος δεν ανατέλλει…», λέει ο Φρανκετιέν, ο πιο γνωστός ζωγράφος και συγγραφέας της Αϊτής.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Δημήτρης Γεράρδης
ΣΕΝΑΡΙΟ – ΕΡΕΥΝΑ – ΑΠΟΣΤΟΛΗ: Σωτήρης Δανέζης
ΕΡΕΥΝΑ: Αναστασία Μουμτζάκη, ‘Ελλη Κοκκινοπούλου
ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ – ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Ιωάννα Λουλούδη
ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΜΟΥΣΙΚΗ: Γιώργος Μαγουλάς
ΜΟΝΤΑΖ: Κώστας Χριστακόπουλος, Αλέξανδρος Κωνστάντης
ΓΡΑΦΙΚΑ: Αλέξανδρος Παπαϊωάννου
